tijdsgeest en doodsverachting
dinsdag 6 oktober 2015 om 17:41
Wie ergens middenin zit, denkt dat het altijd, voorgoed, zo zal blijven.
Stemming, maar ook tijdsgeest: het voelt vaak als voor eeuwig.
Bewijs hoe onjuist deze gedachte is, zie ik dagelijks in kranten en tijdschriften. Illustraties in de stijl die 30 jaar geleden aan de Academie voor Beeldende Vorming goed waren voor een dikke vette 4, omdat ze te figuratief, te gekleurd of te leesbaar waren, prijken nu dagelijks in alle denkbare media.
Als ik dat geweten had, was mijn studietijd (en dat van die jaargenoot die erover schreef in zijn afscheidsbrief, die op zijn uitvaart werd voorgelezen) véél lichter geweest.
Voorbeelden van de bederfelijkheid van de tijdsgeest zijn er in overvloed. Oudere Journaaluitzendingen, reclames, kindertelevisie, zelfs literatuur: alles dat je door de ogen van vandaag bekijkt toont zich genadeloos gedateerd.
Eigenlijk is het gek dat we zoveel moeite hebben om vandaag door de ogen van morgen te bekijken.
Die vraag keert terug als ik denk aan mijn zusje, later Antonie Kamerling en de Vlaamse dichter Jotie 't Hooft, die vandaag op de dag af respectievelijk 12 jaar, 5 jaar en 38 jaar geleden hun leven beeindigden. Wat blokkeerde hun blik zodanig dat ze de vergankelijkheid van zelfs verdriet en wanhoop niet meer konden zien?
Het antwoord op die vraag zullen we nooit weten. Maar als ik naar de tijd van nu kijk, en probeer de bril van vandaag af te zetten, dan vermoed ik dat men in de toekomst op de huidige tijdsgeest zal terugkijken als de tijd van de doodsverachting.
De lijst van dingen waarin de doodsverachting tot uitdrukking komt, kunt u vast zelf ook opnoemen: allereerst het zelfmoordterrorisme, en ons gebrek aan antwoord daarop. 'Ons' (nouja, niet uw en mijn) antwoord aan vluchtelingen. Het gemak waarmee we economische belangen zwaarder laten wegen dan veiligheidsbelangen, met voorbeelden als de MH17 tot het klimaat, kernenergie en kerwapens. In welke staat van doodsverachting verkeren we dat we gokken met elkaars leven?
Onze eigen euthanasiewet weet ook wel raad met doodsverachting. Is uw leven voltooid? Heeft u lang genoeg geleden aan depressies? Wij helpen u uw graf in. Dat klinkt gechargeerd, maar feitelijk is de boodschap die onze wet en praktijk uitdraagt: zelfmoord, beste depressieve medemens, is een oplossing voor uw lijden. Niet: samen kijken naar alles wat iemand nog wèl kan en wel kan betekenen. Rogi Wieg mocht dan zichzelf met goedkeuring van onze euthanasiewet afgeschreven hebben, zijn ingezonden brieven waren nog steeds bijsturende pareltjes.
Ik weet niet hoe de bril van de toekomst eruit zal zien. Stel dat de wereldbevolking onverwacht krimpt door onbestrijdbare kwalen, onvruchtbaarheid of oorlog, een vulkaanuitbarsting die wereldwijd het zonlicht langdurig dimt — willekeurige scenario's die een nieuwe kijk zouden afdwingen. Dan zou het zomaar kunnen zijn dat we ineens op deze tijd terugkijken als... "Goh... wat leden we toen, rond de 2e millenniumwisseling, aan een doodsverachting..."
Of we het zullen meemaken weet ik niet, evenmin of we moeten hopen dat we het meemaken.
Ik weet alleen zeker dat de tunnelzichtige tijdsgeest, de cultuur van korte-termijn-winst-denken, alles dat we van elkaar eisen en elkaar aandoen, teveel slachtoffers maakt. De mensen die niet kunnen meekomen, die net even ànders zijn, zich eenzaam voelen, niet èlke dag weer opnieuw topprestaties kunnen neerzetten: noem maar op. Nog afgezien van aanleg, er zijn zóveel redenen om depressief te zijn: wie de TV aanzet en een willekeurig journaal met open blik bekijkt, ziet genoeg om niets meer met deze wereld te maken te willen hebben.
Maar is dat niet juist een aardige reden om luis in de verstikkende bontmantel van de tijdsgeest te zijn?
En.... met deze preek lieve Broeders en Zusters, wilde Jolie Fraanje (ik leen voor de gelegenheid even de achternaam van mijn Oma Jo dochter van Jozias ;-)) deze zesde oktober vormgeven ;-]
©